de Raam
Op een gravure uit 1602 van het beleg van Grave, wordt de Raam beschreven als:
'Revierken comende uijt die Peel'
In het boek 'studien over Waterschapgeschiedenis 'deel 7 (1950), wordt ook rivier de Raam genoemd.
Bij het beleg van de stad Grave in 1602 werd rivier de Raam gebruik om het gebied buiten de stad onder water te zetten. Inundatie van de lage omstreken.
Het Peelwater zocht dan zijn weg bij een niet al te hoge Maasstand, tussen de Brugpoort en de 'Veegtas' in naar de Maas.
Hiernaast een uitsnede uit een kaart uit 1674. (Siége de Grave dans le Brabant Hollandais, BHIC)
Hier staat De Raam beschreven als 'Peele Riviere'.
In oude aktes van schepenprotocollen wordt De Raam heel vaak gebruikt om de grens van een gebied aan te geven:
- ‘grenzend aan den Raam’
- ‘west rivier den Raam’
- ‘grenzende met een eind den Raam’
.
Bovenstaande akte gaat over de Wever, bij ons bekend als de boerderij van Fons Bardoel aan de Zanddijk.
Ook kwam het voor dat men het hele gebied tussen de Raam en de Hoogeweg, richting Maurik ‘op den Raam’ noemde. Later werd dit ‘het Broek’ of ‘het Estersbroek’ en tegenwoordig heet dit gebied het Raamdal.
De Raam ontstaat als de Lage Raam op de Wanroijsche heide, uit verschillende kleine waterloopjes. Onder de naam van Verlegde Lage Raam, Groote Beek, Graafse Raam en Nieuwe Raammond mondt het riviertje tenslotte onder Grave uit in de Maas.
De Nieuwe Raammond is van de Maas beneden de stuw afgesloten door een schuif naast het gemaal Van Sasse, aan de linker Maasdijk. Als die open staat, kan de Raam vrij lozen.
De Raam kan ook in open verbinding staan met de Maas boven de stuw door middel van de Raamsluis in de linker Maasdijk. ’s Zomers staat die meestal open om Maaswater in te laten en zo de Graafse Raam en de Nieuwe Raammond op peil te houden. De schuif beneden de stuw staat dan dicht.
.
Stroomgebied van de Raam 1920
Krantenartikel uit1866.
De Raam in Escharen als onderdeel van de Peel-Raam stelling:
IJszagen op de Raam 1939-1940.
Hendriks Willems (91 jaar) vertelt:
"In de winter van 1939-1940 zette men in Grave bij het Gemaal van Sasse de sluis dicht. Heel het stroomgebied van de Raam tot aan de Kammenberg, liep zodoende onder water. Het plan was om zo de Duitsers het lastiger te maken, de Raam over te steken.
Het werd echter een zeer strenge winter en alles vroor dicht. De militairen die onder andere gelegerd waren in de Bondskazerne, moesten de Raam ophouden. Dat was dus elke dag 'ijszagen'.
Op de onder gelopen weides werd volop geschaatst door dorpsbewoners en de militairen die her en der in Escharen ingekwartierd lagen. Heel gezellig, in lange slierten schaatsten men over het ijs, tot aan de Maurik toe."
Inundatie 1939-1940
Meer over de rol van de Raam in de oorlog leest u op het tabblad; Peel-Raamstelling.
Kadasterkaart uit 1909, waarop de kanalisatie van de Raam staat aangegeven.
Graafsche Courant 1895 en 1896
Op deze hulpkaart van het kadaster uit het jaar 1897 is de loop van rivier de Raam in Sectie C te zien. We zien de Raam in het gebied het 'Esters Broek', het huidige Raamdal. Op deze kaart staan de percelen grond aangeven die dan te maken krijgen met de veranderende loop van de Raam. Rechts staat boerderij 'Hoog Escharen', tegenwoordig Beerschemaasweg 45.
Kanaliseren van de Raam in 1934.
Kaart Waterschap 1851
Jan Snoek op het sluisje achter zijn huis aan de Beerschemaasweg. Op de foto verder nog rechts, Mies Willems en zijn zussen Door en Annie Snoek.
De Raamdijk.
.
In 1952 wordt de Alendonkschedijk, die begon bij boerderij 'de Alendonk', richting Grave afgegraven. De straat in het Estersveld die hier nu ter plaatse loopt, heet dan ook de 'Raamdijk'.
Deze foto is genomen ter hoogte van de huidige Stoofbrug. Het afgraven is hier al een heel eind gevorderd. De dijk liep namelijk van de huidige Zanddijk naar de Jan van Cuijkdijk. Dit was in tijden van de Beersche Maas, de route die je nemen moest als je met droge voeten in Grave wilde komen.
Op de achtergrond van deze de foto is een mooi silhouet van dorp Escharen te zien, de kerk, de molen en het nu nog bestaande Duisterstraatje.
1960: Famile van den Hoogen op de brug bij de Hooge Raam. Hier mondt ook de 'Slijk-Raam' of Sliek-Raom' in uit. Deze beek komt vanuit 'De Bus', de Hooge Raam in en gaat dan over in de Graafsche Raam.
Het Raamdal bestond toen alleen uit weiland. Vanaf deze brug keek je dan ook zo over de Raam, 't Rot op. De boerderijen van Bas Janssen en Koos Baltussen zijn dan ook goed te zien..
Stuwtje in de Hooge Raam bij 'de Bus'.
.
Hierboven een foto van het stuwtje aan de Busweg. Dit is het tweede van de vier stuwtjes in de Hooge Raam, tussen de Zandvoortsestraat en de Graafsche Raam. De stuwtjes aan de Zandvoortestraat en de Busweg zijn monumentaal en zijn gebouwd ca. 1930.
.
Zwemmen in de Hooge Raam bij het stuwtje van de Bus, jaren zestig.
Graafsche Courant, april 1936: Zalm in de Hooge Raam!
Stroomgebied van de Raam.
Rond 1967 wordt de Raam verbreed, uitgediept en verder gekanaliseerd. Dit gebeurde naar aanleiding van een grote overstroming in het najaar van 1966. Omdat de ruilverkaveling in Wanroij was gerealiseerd stroomde het water sneller door de Raam richting de Maas. De Raam had hiervoor te weinig capaciteit met als gevolg verschillende overstromingen.
Gemaal Van Sasse, 1929
.
Gemaal van Sasse is destijds gerealiseerd door waterschap De Maaskant en was één van de eerste elektrische gemalen in Nederland. Het gemaal werd aangelegd in het kader van het waterbeheer in het Land van Cuijk (rivier De Raam).
Vanaf de oprichting in 1921 werkte het Waterschap De Maaskant aan de waterb heersing in het Land van Cuijk. Vooral het riviertje De Raam veroorzaakte problemen: niet alleen was de uitmonding in de Maas (bij de oude haven in Grave) te krap, maar ook voerde het riviertje zuur Peelwater aan.
In 1927 ging het bestuur van De Maaskant akkoord met de plannen van Ir. Verloren van Themaat tot bemaling van het Land van Cuijk. Een nieuw gemaal in een nieuw te graven uitmonding van de Raam ten westen van Grave zou deze taak moeten kunnen vervullen.
In de Esterse Minipers van febr. 2014 verteld Peter Kempen over Het Gemaal van Sasse:
