'Swarte Wiel op het Rott'
Rotscheweg 4.
Boerderij, voorheen 'de Swarte Wiel op 't Rott', rond 1970.
De naamgeving van deze boerderij maakt het zoeken naar de geschiedenis van de boerderij erg lastig. De boerderij aan de huidige Rotscheweg 4, draagt nu geen naam meer maar heeft voorheen de 'Swarte Wiel op 't Rott' geheten. Genoemd naar de wiel die op het Middelrot ligt. Deze 'Swarte Wiel' had de toevoeging 'aan den Heihoek' of 'aan het Rott' erbij.
Tegenwoordig koppelen wij de naam 'Zwarte Wiel' automatisch aan de huidige boerderij 'De Zwarte Wiel' van fam. Blom aan de Middelrotscheweg. (zie Zwarte Wiel) Uit onderzoek blijkt nu dat de Swarte Wiel op 't Rott veel ouder is dan de Zwarte Wiel op de Middelrotscheweg.
In het Leengregister van de Cuijkse Leengoederen komt het Rott in 1448 al voor. Jonkvrouw Rutgera, Hendrick Snavel huijsvrouw, bezit Het Rott te Escharen, 5 morgen. We kunnen uit deze en de volgende aantekeningen er van uit gaan dat voor 1448 Hendrick Snavel de eigenaar was. De boerderij staat te boek als Feodale Hof van Cuijk. Hendrik Snavel was als 'laat' (=horige, onvrije boerengeslacht) door zijn kwaliteit door de heren van Cuijk, leenman of vazal geworden van dit leengoed. Als tegenprestatie moest hij als krijgsman aantreden bij gevaar. Middels klokgelui werd er alarm geslagen en moest men aantreden om de het land te verdedigen.
Via huwelijk komt de leenhof in 1495 in het bezit van familie van Erp. Deze familietak noemt zich later, Van Erp van het Rott. Tot 1695 blijft de boerderij in deze familie.
Kaart 1850; in de cirkel boerderij 'aan den Heihoek' op het 'Middelrot'.
Uit bodemvondsten tijdens graafwerkzaamheden op het Middelrot in 1978, heeft men kunnen vaststellen dat hier al een vorm van bewoning moet zijn geweest in het jaar 8000 voor Christus. Het gebied is dus al heel oud. Er zijn namelijk in 1978 sporen van o.a. een vuurstenenwerkplaats gevonden. Lees hier meer over op het tabblad bodemvondsten: Vondsten op het Middelrot. Hier de link.
In het jaar 1696 komen we in het Parochiearchief voor het eerst de naam 'Zwarte Wiel' tegen. In deze akte wordt de boerderij gelegen aan de Zwarte Wiel verkocht aan Matthijs Willems van Velp.
De boerderij droeg de naam dus nog niet maar het gebied wel. Deze zwarte wiel, ontstaan door overstromingen van de toen nog slecht bedijkte Maas, was er toen dus al.
Dit geeft ook de verklaring van de twee boerderijen met de naam Zwarte Wiel. Ze lagen beiden in dit gebied. Onze conclusie tot nu toe is dat de boerderij de Zwarte Wiel aan de Middelrotscheweg pas
later op dit perceel gebouwd is. Hopelijk vinden we in de toekomst in oude aktes hierover nog gegevens.
In 1838 komt de boerderij, B 28, in het bezit van Hendrik de la Geneste, een 'medisch Doctor' uit Grave. Daarna erft in 1851 zijn dochter Hendrika de boerderij. Op de boerderij wonen dan als pachters Martinus van de Wiel(1806) en zijn vrouw Wilhelmina Peeters(1809). Dit gezin heeft zes kinderen. Dit gezin woont in de boerderij hieronder op het kadasterkaartje te zien als nummer 28. Bij hen in woont ook nog de zus van Martinus, Maria van de Wiel.
Hun oudste dochter, Catharina van de Wiel (1840) trouwt met Antoon Willems(1834) uit Gassel. Zij krijgen hier in 1858 een dochter, Johanna. Zij wonen tijdelijk op het erf van haar ouders in een huisje, op het kaartje te zien als nummer 24. Volgens het kadaster is nummer 26 een schuur.
Kadasterkaart 1832
In 1860 koopt Peter Jans uit Gassel de boerderij met 9 ha. grond van de erven van Hendrika Geneste.
Peter Jans (1827) en zijn vrouw Maria Cuppen (1820), wonen hier dan met hun vier kinderen. Uit de advertentie hierboven blijkt dat Peter Jans, dan zijn boerderij genaamd 'den Heihoek' in 1879 weer te koop aanbied.
Koper is dan Jan Meulepas. Joannes Meulepas (1834-1909) is getrouwd met Joanna van Overbeek (1831-1899).
Zij woonden eerst in Langenboom, op de bouwhoeve genaamd 'het Lange Huis', no. 24. Dit is tegenwoordig Dempseyweg 9. Deze hoeve was een pachtboerderij van de paters Dominicanen.
Jan Meulepas en Joanna Overbeek krijgen 6 kinderen, te weten: Grad (1866), Martinus (overlijdt in 1868), Maria (1869), Dorus (1871), Toon (1875) en Piet (1877).
In 1879 verhuisd dit gezin met 5 kinderen naar 'den Heihoek' in Escharen. Het adres is dan Vogelshoek 83. Joanna Meulepas-Overbeek komt in 1899 te overlijden.
In 1904 verkoopt Jan de boerderij aan zijn zoon, Toon Meulepas. Zelf blijft hij, inmiddels weduwnaar, op de boerderij inwonen tot zijn overlijden in 1909.
Anthonius (Toon) Meulepas trouwt in 1907 met Elisabeth (Betje) van der Loop (1878-1948). Toon bouwt eigenhandig een schuur met een rieten kap, links naast de boerderij. Het gezin krijgt in totaal twaalf kinderen. Hanneke, Cisca(sterft op 7-jarige leeftijd), Jan, Frans, Marie, Toos, Marinus, Cisca, Theo, Mina, Lies en Toon.
1918: Betje Meulepas-van der Loop met Marinus, Marie, Hanneke, Jan, Frans, Toon Meulepas met Toos. Achter: dienstbode Hanneke van Boxtel met Cisca.
Een broer van Toon, Dorus Meulepas, woonde aanvankelijk met zijn vrouw, Gerarda van Mil, in Haps.
In 1909 komt hij echter terug naar Escharen. Hun vader, Jan Meulepas, is dan inmiddels overleden en de percelen grond worden verdeeld. Dorus bouwt dan aan de Rotscheweg 2, een nieuwe boerderij.
Dorus wordt dus de buurman van zijn broer. Later blijft een dochter van Dorus Meulepas, Cisca, hier wonen. Zij trouwt met Piet Bens.
Piet en Cisca Bens- Meulepas
Vlak voordat het gezin in 1931 naar de Princenpeel in Mill vertrekt wordt voor de boerderij, bovenstaande familiefoto gemaakt .
Voorste rij: Theo, vader Toon Meulepas, Mina, Toon, Lies, moeder Betje en Cisca.
Bovenste rij: Marinus, Toos, Marie, Frans, Jan en Hanneke.
Ook al lag de boerderij van Toon Meulepas binnen de dijken van polder de Vogelshoek, toch had men nog regelmatig overlast van de Beersche Maas. In 1926 was het weer zover. Familieverhalen vertellen dat er dan een soort bootje gemaakt werd van schuurdeuren en schotten. Hiermee voer men dan richting het dorp om daar bescherming te zoeken tegen het opkomende water.
Als voorzorg zodat het kostbare vee geen schade leed, werd de zeug met biggen dan in de opkamer gestald.
Toon heeft toen op een deurpost de hoogte van de waterstand van 1926 in dit kozijn gekrast. Deze deurpost is later weer herbruikt en is tot de laatste verbouwing toe, nog op stal te zien geweest.
Toon Meulepas 1875-1947
De huidige bewoner, Tony Kalf, heeft hiervan nog een foto die we binnenkort hopen te kunnen plaatsen.
Om zijn zonen aan het werk te kunnen houden, beslist Toon in oktober 1930 om zijn boerderij te verkopen. Hij vertrekt met zijn gezin naar het landgoed 'de Prinsenpeel' in Mill en pacht daar de 'Dominicushoeve'.
Koper van de boerderij is dan Toon Laurenssen. Hij is geboren op 25 dec. 1895 op 'de Zevenhuis' in
Zeeland. Toon trouwt in april 1931 met Marie Damen. Marie woont dan met haar ouders op de Bolt in Escharen, op boerderij de 'Westerbolt' waar nu Van Noije woont.
Toon Laurenssen (1895-1998)
Marie Damen (1898-1989)
In een interview met Toon in 1992 voor de Minipers, verteld Toon hierover het volgende:
"Toen Marie en ik trouwplannen hadden was ik op zoek naar een boerderij waar de grond aan één stuk bij elkaar lag. Het huis van Toon Meulepas op d'n Heihoek kwam te koop en was precies wat ik zocht. Toen ik na de aankoop in het huis kwam stond ik toch wel even te kijken. Op zolder stond een muur namelijk helemaal los. Er moest dus nogal wat aan het huis gedaan worden. Maar in 1945 toen we bijna klaar waren met de verbouwing moesten we het geld inleveren. Ik weet nog dat ik bij de Boerenleenbank in Langenboom mijn bankzaken had lopen. In Escharen hadden we toen nog geen bank. Nou ja, als
er geen geld meer is dan komen de bouwvakkers natuurlijk ook niet.'
In 1956 zijn Toon Laurensen en Marie Damen, 25 jaar getrouwd. Hier een foto van hen te midden van nichtjes. Linksonder; Diny Damen, Linksboven; Anneke van Bommel.
Toon en Marie hebben zelf geen kinderen gekregen maar hadden wel altijd 'houwkinderen'
(voogdij-kinderen) in huis. Zo waren er rond 1940 twee kinderen uit Rotterdam en later ook nog twee broers uit Schiedam. Deze kinderen gingen hier in Escharen gewoon naar school.
Vanwege de oorlog komt in 1945, ook hun nichtje Diny Damen (toen 8 jaar) uit Groesbeek bij hen in huis. Na de oorlog is Diny als pleegkind hier bij haar oom en tante blijven wonen.
Toon en Marie hebben de boerderij altijd met zijn tweeën gerund. Hooien, dorsen, koren maaien, alles deden ze zelf. Later kwamen er wel eens jongens van Has van Hal, o.a. Tien, helpen als het heel druk was.
Toon en Marie in 1955.
In 1960 verkopen ze de boerderij aan hun pleegdochter Diny. Deze is dan inmiddels getrouwd met Ruud van der Heijden. Toon en Marie blijven nog twee jaar bij hen inwonen en bouwen dan in 1962, een nieuwe woning in het dorp aan de Molenpad 5. En ook al woont Toon dan niet meer op de boerderij, dagelijks fietst hij er tot op hoge leeftijd naar toe om mee te werken. Marie overlijdt in 1989.
Toon en Marie zijn in 1986, 55 jaar getrouwd.
Toon Laurenssen wordt de oudste inwoner van Escharen en sterft in 1998 op 102-jarige leeftijd.
Zijn geheim: pruimtabak, twee borreltjes per dag en elke zondag naar de kerk!
Juli 1960 trouwt Diny (Dineke) Damen(1937) met Ruud van der Heijden (1934) afkomstig uit Berghem.
Zij gaan wonen in de boerderij waar Dineke sinds 1945 bij haar Ome Toon en Tante Marie woonde.
Toon en Marie Laurenssen wonen twee jaar in totdat deze aan de Molenpad 5, een nieuwe woning gebouwd hebben.
Ruud en Diny krijgen vier dochters: Francien, Marion, Carla en Anja.
Ruud en Diny hadden een gemengd bedrijf. Ze hadden varkens en rundvee.
Verder teelde Ruud mais voor het vee en soms aardappelen voor de handel.
Begin jaren zestig reed Ruud de melkkar: elke ochtend de volle melkbussen bij de boeren in de buurt ophalen (en lege bussen bezorgen) en op een centraal punt, bij Piet Cruijsen, plaatsen waar ze door de Lacto/Nutricia werden opgehaald.
In jaren 70 & 80 is hij ook “melkschepper” geweest. Bij de boeren die stamboekvee hadden werd om de paar weken een monster van de melk genomen. Hij was dan aanwezig bij het melken van de koeien ’s avonds en ‘s ochtends. Van elke koe werd dan van de melk een schep in een glazen buisje gedaan. Dit werd onderzocht en hiermee werd o.a.het vetgehalte van de melk, per koe bepaald.
Vanwege gezondheidsredenen en overheidsregelingen werd afscheid genomen van het melkvee in 1989. Met de varkens was al in 1985 gestopt. Tot 1998 werd er nog jongvee gehouden. Daarnaast werd hooi dat niet nodig was voor eigen gebruik verkocht. Het bouwland werd verpacht.
In de jaren 70 is de gehele muur aan de zuidzijde vervangen, zo kreeg die kant van de boerderij een uniforme aanblik.
Foto gemaakt in 1985 als Ruud en Diny 25 jaar getrouwd zijn. v.l.n.r.: Diny, Francien, Marion, Carla, Anja en Ruud van der Heijden.
In 2008 komt Ruud te overlijden. De boerderij komt te koop in 2010. Diny verhuist naar Gassel en hun boerderij aan de Rotscheweg 4, wordt in 2013 verkocht aan Tony Kalf en Anske van Luijtelaar.
