Van Raay
Bakkerij / winkel / café
Foto 1929: Links de bakkerij met Richard van Raay sr. met een bakkersknecht, in het midden de winkel en geheel rechts het café met in de deuropening, de weduwe van Piet van Raay. Het oorspronkelijke rieten dak is in de twintiger jaren van vorige eeuw vervangen door een pannendak.
Dit pand stond aan de toenmalige Dorpsstraat, recht tegenover de kerk en vlak aan de weg. Het is waarschijnlijk heel oud, al voor het jaar 1700. Exacte gegevens hierover hebben we nog niet gevonden.
De Kom van Escharen in 1820 volgens
een kadasterkaart:
138: Boerderij en Herberg Jan Linders
139: Schuur Jan Linders
140: Boerderij, Winkel en Smederij Albert van der Burgt.
141: Weiland Van der Burgt
158: Kerk
157: Pastorie
Wat we wel weten is dat er in 1794 op deze locatie al een winkel was, want op de Oorlogs-schadelijst (zie Rampjaar 1794) van dat jaar, staat dan Antoon van der Burgt niet alleen schade had aan 'het getimmerde', maar ook een schadepost van f 700,- aan (geroofde?)winkelwaar had.
In 1805 is Albertus van der Burgt (1776) eigenaar. Hij staat als winkelier en smid te boek. Hij is getrouwd met Johanna Schamp. Hun zoon Hendrikus van der Burgt (1821) zet het bedrijf voort.
Een dochter van deze Hendrikus, Alberta Johanna van der Burgt trouwt met Hendrikus Spanjers.
Zoals uit onderstaande advertentie valt te lezen hebben zij in dit pand 'een herberg met vergunning en een winkelzaak'. Deze Hendrikus Spanjers komt uit Schaijk en is een broer van Johanna Spanjers die met Theodorus Peeters getrouwd is. Pater Marinus, Franciscus Machutus Spanjers, is een zoon van hen. (zie Oorlogsslachtoffers)
Na het overlijden van Alberta trouwt Hendrikus Spanjers in 1888 met Wilhelmina van den Berg.
In 1890 verkoopt Spanjers- van den Berg zijn zaak en hij verhuist met zijn gezin naar Dennenburg.
Schadelijst 1794: Antoon van der Burg(t),
Advertentie Spanjers, 1890.
In 1890 koopt dan Piet(Peter) van Raay het pand en betrekt de woning in maart 1891.
Piet van Raay (geb.1852, Escharen) was een zoon van Rut van Raaij(1810-1874) en Johanna Cuppen(1815-1891). Piet is getrouwd met Jacoba (Koos) Reijs (geb.1862, Niftrik). Dit gezin, met een pasgeboren dochter Johanna(febr. 1891), komt vanuit Herpen in maart 1891, naar Escharen.
Hier in Escharen worden nog drie kinderen geboren; Anna(1897), Richardus(1899) en Johannes(1901).
Piet van Raay die bakker van beroep is, begint naast de winkel dan ook een bakkerij. Ook het café
houdt hij aan.
Kom van het dorp in het jaar 1900.
Op de hiernaast staande foto zien we Han Willems-Peeters en haar tante Han Peeters-Nijen uit de zondagse Hoogmis komen. Hoedje op en kerkboek in de hand.
Op de achtergrond zien we echter het oude pand van café- bakkerij Van Raaij staan. De foto is dus sowieso gemaakt voor de brand van 1940.
De schuur van Harrie Peeters die bijna aan het pand van Van Raaij vast zat, is ook nog voor een deel zichtbaar.
En wat deze foto bovendien verder bijzonder maakt is de Wilhelmina-boom uit 1898, deze is in de verte nog juist zichtbaar.
De winkel moet men voorstellen als een bakkerswinkel. Men verkocht uit eigen bakkerij, brood, koekjes, beschuit en bijvoorbeeld peperkoek. Verder enkele kruideniersartikelen zoals koffie, thee en suiker.
Het brood werd ook thuis bezorgd met een bakkerskar en trekpaard. Op onderstaande foto zien we Piet Derks(1927-2012) brood bezorgen. Hij werkte als 'bezorger' bij Van Raay.
.
.
De broodmachine in de bakkerij werd aangedreven door een zogenaamde paardenmanege.
Dit is een mechaniek dat in beweging wordt gebracht door een paard en waarmee vervolgens via overbrenging van verschillende tandwielen, machines worden aangedreven.
Op de foto hiernaast zien we zo'n paardenmanege in werking.
In 1922 overlijdt Piet van Raay, en is het zijn weduwe Koosje, die de zaken overneemt.
De kinderen zijn dan nog jong maar zoon Richard (Richardus Johannes Machutus) van Raay( geb. 1899), stapt uiteindelijk in 1935 in het bedrijf en zet de boerderij, winkel, bakkerij en café voort.
Richardus Johannes Machutus van Raaij
(1899-1957)
.
Trouwfoto Richard van Raay en Cato Lange in 1936, met ouders Alegonda en Hendrikus Lange uit Beers en Koosje (Jacoba) van Raay- Reijs .
In 1936 trouwt Richard met Cato Lange uit Beers, zie bovenstaande trouwfoto.
De twee oudste kinderen worden geboren, Piet en Gonny.
Piet en Gonny
.
1938
'Nering en Ambacht' praalwagen 21, tijdens de intocht van Burgemeester de Bourbon.
Toon v. Iersel (molenaar), Grad vd Burgt (smid), Piet v.d. Heijden (kolenboer), Tien Bulkens (Gassel, bakkersknecht bij Van Raaij), Piet Peters (timmerman/café) en Richard van Raaij (Café eigenaar, bakker, en winkelier)
Zicht op het pand van Piet van Raaij vanaf de Zanddijk. Deze foto is gemaakt voor 1940, voor de brand die het hele pand verwoestte. Ook een stukje schuur van de boerderij van Harrie Peeters die aan het pand vast zat is te zien. Op de foto rechts zien we de woning/café en timmermanswerkplaats van Toon Eversteijn. Pal achter de kerk is nog juist een stukje dak en de schoorstenen van de oude pastorie te zien.
Advertentie uit 1938
1948: Kinderen Van Raay: Richard, Gonny, Willy, Henk, Koosje, Piet, Joop
Brand 1940
.
Op 2 januari 1940, omstreeks 13.30 uur, ontstond er brand in het achterhuis van familie Richard van Raay. In onderstaande krantenartikel kunt u er uitgebreid over lezen. Als oorzaak van de brand wordt gedacht aan 'hooibroei' in het achterhuis, kortsluiting op zolder of een lekkende schoorsteen.
Op de foto is te zien dat er heel wat 'volk' op de been was om te komen kijken. Het was mobilisatietijd, er waren dus heel wat soldaten in Escharen ingekwartierd, dus ook die kwamen kijken en helpen.
Bij de brand kwam het paard en een kalf om.
Ook de grote boerderij van Harrie Peeters, die met de schuur vast zat aan het achterhuis van Van Raay, was niet meer te redden en ging ook in de vlammen op.
Café van Raay was het stamhuis van het St. Anthonius Abt Gilde. Het Gildezilver lag hier op zolder in een kist opgeslagen. Na de brand is er niets meer van teruggevonden. Wel resten van de verbrande kist maar geen sporen van gesmolten zilver, zo weten enkele gildebroeders later nog te vertellen. Voor het Gilde was het een enorm verlies.
Het pand was door de brand totaal verwoest. In 1941 zal op dezelfde plaats, maar dan wel 15 meter naar achteren, herbouw plaatsvinden.
Het gezin van Raaij woont tijdelijk in de woning aan de Korteweg 1.
Afbraak
In de notulen van de Gemeenteraadsvergadering van 31 maart 1940, lezen we dat het steenpuin na afbraak van de woningen wordt verkocht aan de Gemeente. Dit puin wordt gebruikt voor het verbeteren van wegen. De militairen die in ons dorp ingekwartierd waren zorgden voor het vervoer.
Foto van de herbouwde winkel-woning-bakkerij-café-zaal-boerderij Van Raay, ±1950.
De herbouw van de woningen loopt door het uitbreken van de oorlog enkele maanden vertraging op. Het pand wordt 15 meter naar achteren gebouwd.
Er komt nieuwe indeling. Voortaan is links het café met een zaal. Deze zaal wordt door het verengingsleven volop gebruikt. Toneel- en muziekvoorstellingen, Sinterklaasfeest, Gildefeesten en feesten en partijen van de burgers.
De winkel komt in het midden daarachter het woonhuis. Links het cafe met daarachter de zaal en geheel rechts de bakkerij. De boerderij, daarachter heeft Richard van Raay sr. nog tot 1950 aangehouden. Door deze nieuwbouw ontstaat er ruimte in de Kom van het dorp. Er wordt een heus plantsoen aangelegd dat 'het Bourbonplein' gaat heten. Lees hier meer over op de pagina Bourbonplein.
In deze nieuwe woning zijn nog 4 kinderen geboren; Koosje, Richard, Joop en Willie.
Bouwtekening met plattegrond, maart 1940
In 1957 komt Richard te overlijden en is het zijn weduwe, Cato van Raay- Lange die dan de zaken beheerd. Na het overlijden van vader Richard, bedreven zijn zoons Richard en Henk, nog ongever 10 jaar de bakkerij.
.
Winkelinrichting Bakkerij-Kruidenierswinkel van Raay.
1959: Zaal feestelijk ingericht voor diner ter gelegenheid van de priesterwijding van Marius Schraven.
Cato van Raay schenkt hier een borreltje in voor Piet van Gaal, Gerrit Verstegen en Gerrit van Boekel. Taxichauffeurs die kerkgangers vervoerd hebben en bij Cato in de huiskamer wachten totdat de H. Mis afgelopen is.
Opening Spar Supermarkt 1968
In 1968 neemt Richard, inmiddels getrouwd met Riet, de zaak over. Ze besluiten om te stoppen met de bakkerij. Door de opkomst van fabrieksbrood, liep de verkoop ook terug. Ook het café met zaal wordt gesloten. Het hele pand wordt uiteindelijk verbouwd. Van de voormalige bakkerij wordt een woonhuis gemaakt waar moeder Cato tot in 1983 gewoond heeft.
De kleine winkel wordt uitgebreid met een magazijnruimte. En ze gingen werken met een nieuwe formule; een supermarkt, De Spar.
.
.
Boodschappen konden ook in de supermarkt besteld worden en dan kreeg men ze door Henk van Raay, keurig thuis bezorgd. Later verhuisde de winkel naar het voormalige café en werd er een nieuw magazijn bijgebouwd.
.
Folder deelname aan de Sinterklaasactie van de Middenstandsvereniging.
Zicht op de achterzijde van Zaal Van Raay, vanaf de hoek Korteweg-Zanddijk.
Filmopname in winkel Van Raay uit 1967.
Spar Van Raay, in het jaar 2000.
In het jaar 2000, na 32 jaar een Spar-winkel gehad te hebben, stoppen Richard en Riet met de zaak. Hiermee komt een einde aan café-bakkerij-winkel Van Raay, die meer dan 100 jaar een bedrijf, midden in Escharen gehad hebben.
In april 2001 komen Frank en Wilma Hulswit in het pand en daarna, in 2005, wordt het een Troefmarkt met Marja en Theo Rooyackers als eigenaar.
In het voormalige pand Van Raay aan het Burg. Bourbonplein is anno 2016 op huisnummer 3 een kapperszaak: Salon Hairs gevestigd, op huisnummer 5 een woning en op huisnummer 7, een fietsenzaak: Tweewieler Van den Braak.
18 September 2023 verscheen in De Gelderlander in de kolom 'Plagen & Tegenslagen' een artikel over de brand in het pand van Richard van Raaij op 2 januari 1940. Onze pagina is hiervoor als bron gebruikt.
Oktober 2023: In de Minipers verschijnt naar aanleiding van bovenstaand krantenartikel, een interview met Henk en Richard van Raaij.
