Schoolfoto ± 1923 met rechts Meester Piet Teijssen en links Juffrouw Smits en hun 78 leerlingen. De dochters van Piet Teijssen, Anny en Bets, staan ook op deze foto. (tweede rij van onderen, zesde en zevende van links)

Volgens onderstaand schrijven werd hier in Escharen al ruim voor het jaar 1672 onderwijs gegeven.(bron. H. Douma, Merlet ) Pater Columbanus, Kapucijner-pastoor van Grave, schrijft in 1672 namelijk een brief aan de bisschop van Roermond over de toestand van de kerk en het onderwijs in Escharen:

'De kerk van Escharen ligt er treurig bij en het kerkhof is ontwijd. De schoolmeester heeft tegelijk met een stel koeien zijn intrek in de oude kerkruïne genomen. Op de fundamenten heeft hij deels zijn huis en stalling gebouwd, in het andere stuk wordt school gehouden en daarnaast heeft de schoolmeester er ook nog een herbergje. '

In vroegere eeuwen was het met de kwaliteit van het onderwijs vaak slecht gesteld, omdat de mensen voor de klas niet altijd voor hun vak waren opgeleid. Sommigen konden amper zelf lezen of schrijven en hadden allerlei bijbaantjes. In 1806 deed de overheid een eerste poging om de kwaliteit van het onderwijzend personeel te verbeteren. Iedereen die voor de klas wilde werken, moest voortaan een examen afleggen om minimaal de akte van de vierde rang te behalen.

In 1814 werd een vergelijkend examen bij iedere schoolvacature verplicht gesteld. Het proces-verbaal van zo’n examen waarin tevens een voordracht was opgenomen, moest ondertekend worden door de schoolopziener, de burgemeester, de pastoor en de kerkmeesters.

Na de invoering van de onderwijswet in 1857 werden scholen verplicht hun leerlingen te onderwijzen in taal, geschiedenis, aardrijkskunde en kennis der natuur. In 1901 werd de leerplicht ingevoerd en werd voortaan ook het vak rekenkunde verplicht. Doorgaans waren de schoolmeesters, zeker gezien ook het grote aantal leerlingen in een lokaal, meer bezig met opvoeden dan met lesgeven.

School met Schoolhuis, gebouwd in 1840. (locatie 2016, 't Dorpshuus)

Een schoolmeester die ook schoolhouder was, een hoofdmeester dus, verdiende in 1827 een jaarlijks  'tractement', van fl. 200,- met daarbij vrije bewoning van het schoolhuis. Van de gemeente kreeg hij ook nog turf en brandhout voor verwarming van de schoollokalen. Leerlingen betaalden het schoolgeld rechtstreeks aan de schoolmeester, te weten fl. 0,15 per maand. Van de gemeente kreeg de meester daarbij nog jaarlijks fl. 35,- voor het lesgeven aan arme kinderen, waarvan de ouders geen schoolgeld konden betalen. De schoolmeester had er meestal verschillende baantjes bij om aan een redelijk salaris te komen. Ze waren tevens koster, organist of voorzanger. We kennen hier Escharen schoolmeester Van Casteren die ook het onderhoud van het kerkhof doet en de doodgraver is.

In oude aktes en notulen van de Gemeenteraad komen we de volgende namen van onderwijzend personeel tegen:

± 1688: Jan Remmits, koster en schoolmeester te Escharen

± 1724: Willem van Haselenbergh, koster en schoolmeester

Albertus van de Wiel

1816-1827 schoolhouder en koster

Albertus van de Wiel is geboren in 1779 te Escharen. Hij is een zoon van Jan Alberts van de Wiel en Petronella Thijssen. Hij huwt in 1808 met Johanna Verstraaten. Na zijn overlijden in 1827 op 47-jarige leeftijd, werd hij opgevolgd door zijn zoon Joannes Francis van de Wiel.

Joannes Francis van de Wiel

1827-1846: schoolmeester, organist en koster

Over Joannes Francis van de Wiel lezen we in een verslag van de schoolopziener in 1843 het volgende: 'Escharen met een nieuw, wel ingericht schoollokaal en uitmuntend onderwijzer, J.F. van de Wiel. Een groot minnaar der muziek zijnde, oefent hij zijn leerlingen met het beste gevolg ook in welluidend maatgezang.'

In datzelfde verslag staat dat er in 1843, 80 leerlingen staan ingeschreven. In onderstaande advertentie lezen we dat Joannes van de Wiel in 1846 vrijwillig afstand doet van zijn post als openbaar onderwijzer.

F. van Casteren

Hoofdonderwijzer van 1846-1864

In de Gemeenteraadsnotulen van 1861 staat het volgende over hem genotuleerd: Francis van Casteren, hoofdonderwijzer, verzocht om het ambt als koster en organist in de R.C.Kerk met de betrekking van hoofd-onderwijzer te mogen blijven waarnemen. Van Casteren is ook toezichthouder van het kerkhof en tevens doodgraver. De Raad heeft geen bezwaren.

Verder lezen we over hem: Hij schrijft met een goede hand, is in de rekenkunde wel ervaren en heeft in eigen opstel voldoende bekwaamheid 'aan het ligt gebragt'.

Franciscus(Francis) van Casteren is geboren(1811) in Reek en trouwde met Maria Elemans. Hij komt vanuit een betrekking in Middelrode, Berlicum, met zijn vrouw en dochter naar Escharen. Ze woonden in het schoolhuis en hier worden nog 7 kinderen geboren. 

Van Casteren was hoofd der school van de Hoofdschool staande in de kom van het dorp maar ook van de winterschool/bijschool die op Hal stond. Daar gaf een 'ondermeester' onder zijn bevoegdheid les.

Vanuit deze functie vertrekt hij in het jaar 1864 naar Reek. Hier komt hij in 1886 te overlijden.

J.P.P. Teijssen

Hoofdonderwijzer van 1864-1892

Johannes Petrus Paulus (Jan) Teijssen werd in 1836 in Grave geboren. Hij werd in 1864 hier in Escharen hoofd der school. Op 34-jarige leeftijd trouwde hij met de toen 29-jarige Escharense Henrica van Raay. Henrica was een dochter van Rut van Raay (meester timmerman en wonende op Den Alendonk) en Johanna Cuppen.

Het gezin Jan Teijssen en Henrica van Raay kreeg 6 kinderen: Jan, Piet, Martien, Marie, Grada en Toon.

Ze wonen in het schoolhuis naast de school.

In 1889 viert Meester Jan Teijssen zijn 25-jarig onderwijsjubileum. In 1892 stopt hij met werken en verlaat dus het schoolhuis. Na een grondige verbouwing gaan ze wonen op boerderij 'den Alendonk', het ouderlijk huis van zijn vrouw Henrica van Raaij. (hoek Molenpad-Zanddijk) Haar vader was al in 1873 overleden en haar moeder Johanna van Raaij-Cuppen overlijdt in 1891.

Twee van hun kinderen blijven in Escharen wonen. Zoon Piet wordt de nieuwe hoofdonderwijzer en dochter Grada trouwt met Lambertus Thoonen. Het gezin Thoonen-Teijssen gaat wonen op Beerschemaasweg 56 en hier worden de zoons, Jo en Albertus geboren. Die op hun beurt ook weer in Escharen aan de Beerschemaasweg blijven wonen.

.

P.J. Teijssen

Hoofdonderwijzer van 1892-1928

.

In 1892 volgt Petrus Johannes (Piet) Teijsen zijn vader op als hoofd der school. Bovenaan deze pagina staat hij als hoofdmeester op een schoolfoto. Het jaar dat deze foto gemaakt is zal rond 1922 zijn.

Piet Teijssen is geboren in 1873, als tweede zoon van Jan Teijssen en Henrica van Raaij. Als 19 jarige jongen stond hij in 1892 dus al voor de klas.

Op zijn 35e trouwt hij in 1909 met Maria Sebastiana (Marie) Schonk.  Marie Schonk (geb. 1887) was een dochter van Jacobus Schonk, kleermaker van beroep, en van Maria Poos. Familie Schonk woonde toentertijd Zanddijk 27 waar nu Fam. Schenkels woont.

Meester Teijssen en Marie Schonk gaan wonen in Piet's ouderlijk huis, het schoolhuis aan de Veldweg. Zijn vader die niet langer hoofdonderwijzer is, is daaruit vertrokken.

Piet en Marie krijgen twee dochters. In 1912 Bets (Lamberta Maria Johanna) en in 1915 Anny (Johanna Petronella Paulina Hermina). Hierboven een foto uit 1923 waarop Bets en Anny in de voortuin van het schoolhuis staan.

Meester Teijssen was als hoofd der school ook nauw betrokken bij het dorp- en verenigingsleven van Escharen. Zo was hij een van de heroprichters van Fanfare Jongelingslust. Ook de bouw van het Fanfarezaaltje behoorde tot zijn taken. Tot aan zijn dood vervulde hij bij deze vereniging de bestuursfunctie van 'President' of te wel voorzitter.

.

Piet Teijssen als 'President' van Fanfare Jongelingslust in 1922, staande met hoed geheel rechts.

Onderwijzeres Cato Cuppen trad september 1938 in het huwelijk met Piet van Gaal. Na de huwelijksvoltrekking in de kerk vormde de schooljeugd een erehaag. Links, met hoed in de hand, staat het toenmalige hoofd der school Meester Bongaards.

F.M. Bongaards

Hoofdonderwijzer van 1928-1968

Franciscus Matheus (Frans) Bongaards werd op 7 december 1902 in Overlangel geboren. Hij volgde zijn opleiding aan de Kweekschool in 's Hertogenbosch en kreeg in 1921 zijn diploma. Daarna studeerde hij nog verder voor 'de hoofd-akte'. 

Zez gingen wonen in het schoolhuis aan de Veldweg. Het echtpaar bleef kinderloos. Bij hen woonde Johanna Sprok (Rotterdam, 1926) een achternicht. Frans en Dina Bongaards verhuizen in 1936 naar de door hen nieuw gebouwde woning aan de St. Machutusweg 2. Hun voornamen zijn door de dorpsbewoners nooit gebruikt, ze werden altijd aangesproken als Meester Bongaards en Mevrouw Bongaards.

Een van de eerste activiteiten waar Meester Bongaards zich als hoofd der school in 1928 voor inzette was voor de omschakeling van de toenmalige Openbare Lagere School naar een Rooms Katolieke Bijzondere school. Voortaan werd er dus ook in Escharen Katholiek onderwijs gegeven. 

Frans Bongaards haalde in Wageningen ook zijn diploma Landbouwonderwijzer. Hij gaf in Escharen en omliggende dorpen les en lezingen over bijenteelt, pluimveeverzorging, landbouwkundig boekhouden, gewasverbetering enz. Daarbij was hij ook technisch adviseur van de plaatselijke R.K.J.B.

Naast het onderwijs had hij ook bestuursfuncties bij verschillende Escharense verenigingen. Zo is hij jarenlang voorzitter geweest van Fanfare Jongelingslust, secretaris en penningmeester van het Wit-Gele Kruis, 

Ook Mevrouw Bongaards zette zich in voor het verenigingsleven. Zo werd ze in 1938 voorzitster van het opgerichtingsbestuur van de Boerinnenbond.

1953: Meester Bongaards met zijn vrouw tijdens zijn 25-jarig onderwijsjubileum.

juni 1953: Meester F.M. Bongaards 25 jaar in Escharen.

Op deze foto verder Pastoor Stevens, Mevr. Bongaards en Dhr. Fr. Peeters.(kerk-schoolbestuur)

Dit herdenkingsbord zit in de collectie van het Graafs Museum.

1954: Meester Bongaards geeft een rondleiding tijdens de opening van de St. Franciscusschool.

Filmopname in personeelskamer in 1967.

Op deze foto Burgemeester Raymakers van Grave. Meester Frans Bongaards krijgt als afscheidscadeau van Gemeente Grave hier symbolisch, een straatnaambord. Het stukje Veldweg gelegen tussen de Bourbonplein en de Graafschedijk, heet voortaan: Meester Bongaardsweg. Aan deze straat stond immers ook de oude Lagere School waar in 1928 Frans Bongaards zijn loopbaan als hoofdonderwijzer begon.

.

Frans en Dina Bongaards verhuizen naar St. Machutusweg 10, het huis waar nu Fam. Henk Willems woont. Zijn woonhuis aan St. Machutusweg 2 verkoopt hij aan Fam. Bartels.

Frans Bongaards komt op 78-jarige leeftijd in 1981 te Schaijk te overlijden. Dina Bongaards-Heesen sterft in 1985.

Teamfoto schooljaar 1962. Zittend: Meester Frans Bongaards, hoofd der school, leerkracht 6e klas. Juffrouw Joosje Bardoel, leerkracht 3e/4e klas. Juffrouw Dora Nooijen, leerkracht 1e/2e klas. Staand: Meester Martien Jilissen, leerkracht 4e/5e klas.

Gebak in het koffiekamertje. Mevr. Bongaards (tweede van links) eet een taartje mee.

Teamfoto's De Ester