Lambertuskerk
De Lambertuskerk van Escharen heeft een lange geschiedenis achter de rug. De eerste voorganger van het huidige gebouw moet er voor het jaar 1000 hebben gestaan. Als dochter van de kerk van Cuijk, fungeerde de kerk van Escharen weer als moederkerk van Grave en de kapellen van Gassel, Tongelaar en Hal.
Hierboven een tekening van het kerkje van 'Esteren' uit 1602. Het eerste kerkje in Escharen was een houten kerkje, wel met een toren, wat vrij zeldzaam was. De vondsten van deze houten kerk moeten gedateerd worden tussen het jaar 1000 en 1050.
Meer over het archeologisch onderzoek van de middeleeuwse kerk kunt u lezen op de pagina 'Bodemvondsten', geschreven door Martien Koolen, amateur-archeoloog. Hij heeft verschillende publicaties op zijn naam staan. Op de afbeelding hieronder zijn hypothetische reconstructie van het eerste kerkje.
.
.
Het eerste tufstenen kerkje verscheen rond het jaar 1150. `Ongeveer een eeuw later is de kerk vergroot in baksteen. Tussen 1300 en 1400 schijnt de kerk wel vier afgebrand te zijn.
In 1602 werd Grave veroverd door de Spaanse troepen, waarmee de kerk daar in handen van de protestanten kwam. De Graafsche katholieken zochten hun heil in Escharen en Velp. Maar na de vrede van Munster in 1648 was het ook voor de Lambertuskerk gedaan. De kerk werd in beslag genomen door de autoriteiten en gesloten. Net als de Graafsche mensen moesten nu ook de Estersen ter kerke naar Velp, dat viel onder het nog katholieke Land van Ravenstein.
.
Afbeelding van de kerk op een kaart van Beleg van Grave in 1602 door prins Maurits
.
Die situatie duurde tot de inval van de Fransen in 1672. De katholieken kregen weer de mogelijkheid om zogenaamde schuurkerken te bouwen. Dus ook hier in Escharen verrees zo'n onopvallend gebouw voor de eredienst.
In 1799 was het politieke tij gekeerd en werd de oude parochiekerk aan de katholieken teruggegeven. Maar het gebouw was inmiddels niet meer dan een ruïne. Na 1648 was er geen onderhoud meer gepleegd en de kerk had dienstgedaan als stal voor vee. Met het beleg van Grave in 1674 was het flink beschadigd geraakt. Men bleef dus liever de schuurkerk gebruiken, al had die de jaren ervoor ook het nodige meegemaakt.
..
1827: Bovenstaand een verzoek van Dielus van Raay om een Akte van Bekendheid. Hij is geboren in 1791 maar tijdens de belegering van Grave in 1794, is de kerk hier in Escharen verwoest en de doopregisters verloren gegaan. Nu hij wil gaan trouwen heeft Dielus een doop- geboortebewijs nodig.
In 1793 was het gebouw ingestort en in 1794 brandde het tot de grond toe af. En de schuurkerk werd weer herbouwd. Het is dus logisch dat men in 1799 niet zat te wachten om een middeleeuwse bouwval op te gaan knappen. De schuurkerk kreeg in 1809 weer een toren en deze kerk ging nog ruim 50 jaar mee.
advertentie 1862
In 1863 verrees naast de schuurkerk de huidige neogotische kerk. De architect was, zoals uit bovenstaande advertentie uit 1862 blijkt, Hugo Cornelius Dobbe (1832-1903) uit Den Bosch.
Op 9 april 1863 was de eerste steenlegging door Mgr. Henr. de la Geneste, proto-notarius apostolicus, rector van de Wijnberg in Grave. Pastoor Lambertus Verstraaten (1860-1867 pastoor) afkomstig uit Mill, was de 'bouwpastoor'.
In 1864 wordt er achter de kerk een nieuwe pastorie gebouwd.
De nieuwe kerk werd op 11 april 1864 ingezegend. De eerste dopeling in deze kerk was Wilhelmus van Sambeek, geboren 10 april 1864. Zie hier zijn bidprentje. (Wilhelmus was de vader van Toon van Sambeek sr.)
Graafsche Courant 3 november 1865:
In bovenstaande advertentie kunnen we lezen dat de oude kerk, die naast de nieuwe kerk stond, in 1865 is afgebroken. Op 17 november 1865 worden namelijk ter plekke bij de kerk de bij de afbraak vrij gekomen bouwmaterialen verkocht.
Bekendmaking van bisschop Wilhelmus van de Ven dat hij de kerk en het altaar heeft ingewijd in 1893.
In 1931 wordt door Pastoor Lombarts (foto) de kerk vergroot. Er komt een uitbouw aan de noordzijde, waar een nieuwe sacristie, een kapel voor plaatsing van een zijaltaar, een arm van de kruisbeuk en een zijbeuk over de verdere lengte van het schip worden aangebouwd. Met daarachter nog de doopkapel.
Men houdt er rekening mee, dat als de parochie zo blijft groeien, dat eenzelfde uitbreiding ook aan de andere zijde van het gebouw zal kunnen plaats vinden.
Het uurwerk in de klokkentoren.
Glas-in-loodramen achter het altaar.
Op deze foto gemaakt rond 1955 is de oude pastorie achter de kerk aan de Veldweg te zien en is de nieuwe pastorie aan de St. Machutusweg in aanbouw. Deze pastorie wordt onder architect Jan de Jong uit Schaijk door aannemersbedrijf Cor Thijssen gebouwd.
Deze foto is genomen vanaf het speelveld achter de Francissschool. Op de plaats van de oude pastorie komt later in 1957, de kleuterschool te staan.
Op verschillende foto's gemaakt tijdens een huwelijksmis, is het oude kerkinterieur nog te zien.
1965, 50 jarig Huwelijk Martien en Johanna Gerrits van der Linden.
bron: BHIC, Collectie Bisdom 's-Hertogenbosch.
.
Kerkschatten:
Monstrans uit 1696
Zie inscriptie.
De 1931 aangebouwde zijbeuk.
Glas-in-loodramen in de sacristie tussen kerk en pastorie, afgebroken in 1996
Het orgel voor en na de restauratie. De laatste restauratie van dit bijzondere instrument werd in 2002 uitgevoerd door Verschueren Orgelbouw. Lees hier meer over op de pagina Kerkorgel.
Pastorie aan de St. Machutusweg.
Fotobron: BHIC, Collectie Bisdom 's-Hertogenbosch.
1996 Gezicht op de kerk en pastorie vanaf het schoolpad, met op de voorgrond het speelveldje.
2000: Parochie H. Lambertus heeft niet langer een 'eigen' pastoor. Een pastorie is dus overbodig. Deze wordt verkocht en gesloopt om plaats te maken voor woningbouw.
Na de sloop van de pastorie, de tuin en het speelveldje worden er twee nieuwe straten aangelegd die de namen, Lindelaan en Rondom de Kerk, krijgen.
.
2006
Meer lezen over onze Lambertuskerk kunt in deel 2 van 'Escharen terug in de tijd'.
En op de website van Parochie H. Elisabeth: hier in de link.
