Uit het archief van het BHIC, de Huwelijksakte van 20-09-1818.

(Voor vergroting: klik 2x op de afbeelding)

In 1818 worden er in Gemeente Escharen vier huwelijken voltrokken. Op zondag 20 september 1818 trouwt op het Gemeentehuis, Antoon Bisschops met Bernardina Kerkdeur. De achternaam van de bruid 'Kerkdeur' en het ontbreken van de namen van haar ouders op de huwelijksakte, maakt ons nieuwsgierig. Wie was zij? Hoe kwam Bernardina aan deze bijzondere achternaam? Waar woonde het echtpaar Bisschops-Kerkdeur in Escharen?

Zoekend in verschillende archieven leverde de achternaam 'Kerkdeur' slechst één vermelding op, die van Bernardina. Ze blijkt dus geen verdere familie te hebben en daar ook haar ouders volgens de huwelijksakte onbekend zijn, hebben we waarschijnlijk te maken met een vondeling. Speurend op internet komen we op de site van het BHIC een artikel tegen van Jan Veekens en oud-streekarchivaris Harm Douma. We komen zo in Boxmeer terecht.

Uit Doopboek Boxmeer: 20 augustus 1786

Uit de Doopakte (Boxmeer DTB 1) blijkt dat Bernardina ‘sub conditione’ RK gedoopt werd op 20 augustus 1786 in Boxmeer. ‘Sub conditione’ betekent dat dit gebeurde onder voorwaarde dat ze niet eerder gedoopt was. 

Bernardina was een kind ‘inventa ante templum Monialium’, wat zoveel wil zeggen als gevonden bij de kerk. Ze kreeg dus haar achternaam omdat zij als baby te vondeling is gelegd voor de kerkdeur van de St. Petruskerk van Boxmeer. Met de achternaam 'Kerkdeur' zou zij verder door het leven gaan.

Het te vondeling leggen van een baby gebeurde toentertijd vaker. Door het kindje bij een kerk neer te leggen hoopte men niet alleen op een snelle vinding maar ook dat er voor de baby een goed tehuis werd gezocht. 

De doop vond plaats op de naamdag van de beroemde Bernardus van Clairveaux die in 1090 te Fontaine-les-Dijon geboren werd. Het was in het katholieke Land van Cuijk gebruikelijk dat je met een doopnaam vernoemd werd naar de bekendste heilige van de geboortedag. Zo kreeg de vondeling de roepnaam Bernardina.

Over de kinderjaren van Bernadina hebben we niets in het archief terug kunnen vinden. Waarschijnlijk verbleef ze in een opvang- of weeshuis. Haar huwelijksakte kan ze later in 1818 niet ondertekenen. In lezen en schrijven zal ze dus niet geschoold zijn geweest.

Fragment uit Huwelijksakte 20-09-1818.

De naam Bernadina Kerkdeur komen we pas weer tegen in een huwelijksakte van Gemeente Escharen. Op zondagmorgen, 20 september 1818 om elf uur, trouwt hier Bernardina dan 32 jaar oud, met Antoon Bisschops. Beide zijn woonachtig in Escharen. Antoon Bisschops is een boerenknecht van 29 jaar en geboren in Mill. Voor ons als heemkunde is het interessant om uit te zoeken waar in Escharen het echtpaar Bisschops-Kerkdeur gewoond heeft. 
In het bevolkingsregister van Escharen komt de naam Antoon Bisschops in 1818 echter niet voor. Wel vinden we een geboorteakte van ene Cornelia Bisschops, 16-10-1818. Haar ouders zijn inderdaad Antoon en Bernardina. Dit meisje is dus een maand na hun huwelijk geboren. Acht weken later op 13-12-1818, komt Cornelia al te overlijden.

Overlijdensakte Gemeente Escharen: Cornelia Bisschops, 13 december 1818.

Deze overlijdensakte bevat de informatie die we zochten. Een overlijden werd namelijk altijd bij de Gemeente aangegeven door twee getuigen: de buren van de overledene. In dit geval dus de buren van Antoon Bisschops: Antoon Meulepas wonende Wijk B A 39 en Wilbert Emons, wonende Wijk B 35. Hierdoor weten we dat Bisschops in de huidige Lage Hei gewoond moet hebben want we weten dat Antoon Meulepas, zijn buurman, toentertijd boerderij De Schrijfakker bewoonde. Het adres van de woning van Bisschops was Wijk B A 38 en dit blijkt de inmiddels verdwenen boerderij De Kleine Mulder

te zijn geweest.

Omdat Antoon Bisschops, en waarschijnlijk ook Bernadina Kerkdeur, bij De Kleine Mulder als knecht en meid in dienst waren, verklaart ook waarom we ze niet in het bevolkingsregister van Gemeente Escharen konden vinden. Binnen het bevolkingsregister is namelijk een aparte pagina voor dienstboden en knechten. Dit zal te maken hebben gehad met het verloop van de dienstverbanden.
Verder zoekend in de archieven komen we onderstaande akte tegen:

Index notarieel protocol Grave: 7128.209
98 Huurovereenkomst

12-12-1818

Jacobus Josephus Hanssen, Rentenier woonachtig in Grave, Verhuurder, Antoon Bisschops, Bouwman en zijne Huisvrouw, woonachtig te Escharen, Huurders; de keuken, de hal en schuur in een huis gelegen onder Escharen genaamd de Kleine Mulder.

Uitsnede van de originele huurovereenkomst 1818.

In de oorspronkelijke akte lezen we dat Bisschops op boerderij De Kleine Mulder (het gebruik) van de keuken huurde en 1/4 gedeelte van de stal en 1/4 van de schuur. Waarschijnlijk heeft het gezin in dit gedeelte van schuur gewoond. Verder vermeldt de akte nog dat Bisschops niet mag onderverhuren maar dat het hem wel is toegestaan zijn moeder, Anna Verberk, bij hen in te laten wonen.

In dit gezin worden tussen 1818 en 1830 in totaal negen kinderen geboren. Slechts twee kinderen blijven echter in leven. Zeven kinderen overlijden voordat ze een aantal weken of maanden oud zijn. Het gezin verhuist uiteindelijk met twee kinderen in het voorjaar van 1830 naar Grave en hier wordt hun laatste zoon Willem op 22 april geboren. Ook deze baby blijft echter slechts 10 weken leven.

In Grave woont de familie Achter de Markt. Antoon en Berdina staan beide als arbeider te boek. Op 15 oktober 1839 overlijdt Antoon Bisschops op 51-jarige leeftijd.

Overlijdensakte Antoon Bisschop: 15.-10-1839.

De ambtenaar die de overlijdensakte opmaakt maakt de nodige fouten. Antoon geboren in 1788 en gestorven in 1839, is geen 61 maar 51 jaar oud. De achternaam van zijn echtgenote is 'Kerkdurpel' i.p.v. 'Kerkdeur' geworden! Haar voornaam verandert van Bernardina in Gerardina. De ouders van Antoon staan niet ingevuld. Bernardina kon niet lezen of schrijven dus zij zal deze fouten niet opgemerkt hebben. Hieronder een uittreksel uit het Bevolkingsregister van Gemeente Grave, de naam 'Kerkdurpel' is weer vervangen door 'Kerkdeur'.

'Bernardina Kerkdurpel

Later verhuist Bernadina Kerkdeur terug naar haar geboortedorp Boxmeer. Hier komt ze op 11 mei 1870 op drieëntachtig-jarige leeftijd te overlijden.