Boerderij Den Tarpot, Rotscheweg 3/3A
De nog aanwezige muurankers op de voorgevel verwijzen naar het bouwjaar: 1854.

Wat meteen opvalt is de naam van deze boerderij: Den Tarpot. De betekenis van ‘tarpot’ kunnen we alleen verklaren als zijnde 'teerpot'. We hopen in de toekomst hierover duidelijkheid te krijgen.

Wat we echter wel zeker weten is dat deze boerderij zijn naam dankt aan een eeuwenoud gebied: Den Tarpot. Dit ligt komend vanuit Escharen aan de rechterzijde van de Rotscheweg. Op ’t Rot dus, tussen deze weg, de Raamdijk en de Slapersdijk/Gijsdijk in. In oude aktes wordt gesproken van ‘aen den Tarpot’ en ‘op den Tarpot’.

Een van de alleroudste bronnen is een akte uit het parochiearchief van 1577. Hierin staan de inkomsten van het Lieve Vrouwe Altaar van de Lambertuskerk beschreven. Hieruit blijkt dat de Escharense kerk in het jaar 1423 al inkomsten ‘van een stuck landt op het Rot aen den Tarpot’ had.

1577 Inkomsten van het Lieve Vrouwe Altaar van de Lambertuskerk te Escharen:

'Item heer dienaer in zijnen tijden pastoor tot Eesscheren heeft behijsstigt dit altaer anno 1423 mijt een stuck landt gelegen inden gericht van Eesschere op dat Rot aen den Tarpot, mijtten zijden neven erfenisse Jacobs vander Stege ende den dijck, schietende mijtten eijnden op erffenisse des heren van Kuijk en den dijck...'

Niet alleen de Escharense kerk maar ook de Abdij van Marïenweerd, het Graafsche Gasthuis en de St. Elisabethkerk hadden hier op den Tarpot percelen grond. Het was uitstekend bouwland terwijl de meeste gronden in Escharen toen nog bestond uit natte broekgronden langs de Raam en verder heide- of weidegrond.

Gebied Den Tarpot op de eerste kadasterkaart in 1832.

Bouwland van Kartuizer abdijboerderij.

De geschiedenis van boerderij Den Tarpot is onlosmakelijk verbonden met boerderij Hoog Escharen, Beerschemaasweg 45. Deze locatie is wellicht de oudste plaats van bewoning in Escharen. Ook de Heren van Cuijk zijn ooit eigenaar van Hoog Escharen geweest. Middels een schenking van Arnt de Groot uit Grave komt de boerderij met al zijn gronden in 1507 in het bezit van Kloosterorde De Kartuizers uit Vught. Lees hier meer over op onze pagina: De Kartuizers in Escharen.

Uit hun archief blijkt dat een perceel bouwland ‘op den Tarpot’ bij de abdijboerderij hoorde. In 1616 is de boerderij Hoog Escharen met bijhorende gronden verkocht en uiteindelijk in 1841 in handen gekomen van Mathijs Cuppen. 

Matthijs Cuppen

Mathijs Cuppen (1781-1853) bewoonde dus vanaf 1841 boerderij Hoog Escharen. Jan Rutten, die daar tegenwoordig woont is een nazaat van hem. Mathijs was een rijk man met veel invloed in het dorp, hij bezat veel gebouwen, grond en goederen. Hij was sinds 1849 weduwnaar van Maria van de Wigelaar. Meer lezen over Mathijs Cuppen kunt u middels deze link die verwijst naar Escharen Terug in de Tijd, deel 5, blz. 25.

Na Mathijs' overlijden in 1853 werden zijn bezittingen over zijn 11 nog levende kinderen verdeeld. Zijn oudste zoon Jan Cuppen had boerderij Den Elsbosch al toebedeeld gekregen. Zoon Hendricus (Hent) Cuppen kreeg boerderij Hoog Escharen.
Het elfde kind van Mathijs was Hermina Cuppen, geboren in 1819. Uit de boedelscheiding na zijn dood kreeg Hermina 17.29.80 ha grond. Hieronder bouwland op het gebied De Tarpot en verschillende percelen weiland op de Hoge Escharense Weide bij de Raam met een geschatte waarde van f 8200,-. Volgens de akte kreeg Hermina verder ook 1 bed, 2 kussens en 2 hoofdpeluwen ter waarde van f 67,- toebedeeld. Op onderstaande kadasterkaart uit dienstjaar 1855, staat de verdeling van zijn gronden aangeven.

Boedelscheiding Mathijs Cuppen,1854 (dienstjaar 1855)

Hermina Cuppen en Hent Kuijpers

Hermina Cuppen trouwde 1 mei 1854 met landbouwer Hent (Hendricus) Kuijpers geboren in 1822 in Linden en afkomstig uit Gassel. 
Op het perceel Sectie C 25, in het gebied Den Tarpot, bouwden zij een nieuwe boerderij. Op deze plaats heeft waarschijnlijk voorheen al een veldschuur of schaapskooi gestaan. Deze nieuwe boerderij ging' Den Tarpot' heten. De naam die het gebied al eeuwenlang droeg.

Middels de dijk, waarover een karrenspoor liep, stond Den Tarpot in verbinding met boerderij Hoog Escharen. Den Tarpot lag goed beschermd tegen de Beersche Maas achter de dijk en vanaf de andere zijde tegen de zogenaamde Gijsdijk, een slaperdijk. Over deze dijk was de Rotscheweg te bereiken.

Zie kaartuitsnede hieronder.

Uitsnede kaartje 1855. Met in de rode cirkel Den Tarpot en in de blauwe cirkel Hoog Escharen.

Hendrikus en Hermina Kuijpers - Cuppen krijgen een zoon. Op 3 augustus 1861 wordt Peter (Piet) Kuijpers geboren. 

Graafsche Courant 1868

Toen hun zoon Piet trouwde en de Den Tarpot overnam, bleven Hendricus en Hermina, tot hun dood in 1902 bij hun zoon en hun gezin inwonen. Moeder Hermina overlijdt 26 februari 1902 en vader Henricus Cuppen op 21 december 1902. 

Piet en Hanneke Kuijpers-Reijs

Peter (Piet) Kuijpers trouwt op 26 april 1889 met Johanna Maria (Hanneke) Reijs (1866-1952) uit Niftrik. Hanneke Reijs was een zus van Coosje Reijs die ook in Escharen kwam wonen. Coosje trouwde namelijk met winkelier Piet van Raaij.

In het gezin Kuijpers-Reijs werden 12 kinderen geboren waarvan vijf kinderen al vroeg zijn overleden.

Piet Kuijpers en Hanneke Reijs hebben altijd een gemengd bedrijf gehad. Met de hoofdzaak, vanuit de Cuppens traditie, akkerbouw in dienst van de veeteelt. Varkens hadden ze voor eigen consumptie en voor beperkte verkoop. Uit onderstaande advertenties uit de Graafsche Courant blijkt dat men ook over een goede dekhengst beschikte.

Kinderen van Piet en Hanneke Kuijpers - Reijs 

2: Janus Kuijpers

Marianus Machutus werd Janus genoemd. Hij was de tweede zoon (geboren 1891) van Piet en Hanneke Kuijpers. Als vrijgezel heeft hij zijn hele leven op Den Tarpot gewoond en gewerkt. Na het overlijden van vader Piet in 1951, zette hij het boerenbedrijf samen met zijn broer Rein voort.

1932: Bouwtekening boerderij Jan Voet, Rotscheweg 1.

1945: Jan en Marie Voet-Kuijpers aan Rotscheweg 1. Voor hen staat hun nichtje Riek Kuijpers uit Wanroij die enkele jaren bij hen woonde. Achter Jan en Marie staat een Canadese soldaat die bij Voet op zolder ingekwartierd was. De drie andere meisjes op de foto waren op de boerderij om te helpen met aardappelmeel maken. Marietje en Agnes Schaap en NN.

1949: 60-jarig huwelijksfeest Piet en Hanneke Kuijpers-Reijs.

In 1949 vierden Piet en Hanneke hun 60-jarig huwelijk. Een Diamanten bruiloft was in die tijd dermate bijzonder dat het hele dorp daarvoor uitliep. Alle schoolkinderen gewapend met vlaggetjes in hun handen, liepen in een keurige lange rij met de Dorpsfanfare voorop, naar Den Tarpot. Hier werd het bruidspaar een aubade gebracht.  Zie namenlijst.

Piet en Hanneke komen kort na elkaar te overlijden. Piet in juni 1951 en Hanneke in februari 1952. Zij laten Den Tarpot na aan hun dan nog thuiswonende zoons, Janus en Rein.

Boerderij Den Tarpot, 1967.

Tot hun dood zijn Janus en Rein dus altijd op Den Tarpot gebleven. Janus was niet de werker maar de 'bestuurder' van de boerderij. Het overdragen van Den Tarpot in 1964 aan Nel en Koos Baltussen vond hij dan ook moeilijk. De toen 73-jarige Janus was gewend om de gang van zaken rondom de boerderij zelf op zijn manier te regelen.

De broers zijn thuis overleden. Janus in 1973 op 82-jarige leeftijd en Rein in 1990 op 90-jarige leeftijd. Tot aan het einde toe verzorgd door hun nicht Nel en haar gezin.

Koos en Nel Baltussen - Kuijpers 

In 1955 kwam Nel Kuijpers als 22-jarige uit Wanroij naar de boerderij. Ze zorgde voor het huishouden van haar vrijgezelle ooms Janus en Rein Kuijpers. Ook oom Johan woonde hier tijdelijk.

Nel en Koos mochten in 1964 Den Tarpot overnemen op voorwaarde dat deze drie ooms er mochten blijven wonen. Koos en Nel wilden graag uitbreiden, maar vooral Janus had daar moeite mee. De koeien stonden tot 1971 in het achterhuis. Toen waagden ze toch de stap naar iets groter en bouwden ze een nieuwe ligboxenstal voor de koeien en kwamen er mestvarkens in het achterhuis.

Ook Familie Baltussen had dus een gemengd bedrijf, met de nadruk op veeteelt.

In de tijd van door de EU gegarandeerde melkprijzen en later het melkquotum en mestvoorschriften met minerale boekhouding, werd het discussiepunt uitbreiding van melkvee of een varkensmesterij.

Gezinsfoto uit 1974.

Links zittend moeder Nel met dochtertje Harriëtte op schoot, zoon Marco, en vader Koos met Ellen. Staand tussen de ouders in: Rian en Anne-Marie.

Frik van de Tarpot

Bruinschimmel Frik was op Den Tarpot geboren en later werd hij net zoals zijn moeder ingezet om het land te bewerken. Toen een tractor kwam, werden de paarden alleen nog als hobby gehouden, net als de kippen, kalkoenen, ganzen, eenden, zwanen, pauwen, konijnen etc.

Boerderij Den Tarpot rond 1980.

In 1988 moest Koos het bedrijf afbouwen omdat hij een ongeluk gehad had tijdens het werk. Hij hield hier evenwichtsstoornissen aan over en kon zodoende het werk op de boerderij niet meer aan. Eerst werd er gestopt met de koeien en in 1994 met de varkens. Wat er overbleef was een beetje jongvee (kalfjes) en hobbydieren. Na het afbouwen van de boerderij is het achterhuis compleet leeggehaald wat betreft hokken en putten. Het heeft jaren braak gelegen.

Nel was begaan met het dorpsleven. Zo was ze ruim 40 jaar lid van het dameskoor. Zingen zat in haar genen. Ook was Nel, net zoals haar grootvader Piet en Ome Janus, lid van het kerkbestuur. Ze leidde als lectrice regelmatig avondwakes in de parochiekerk. In het boekwerk 'Werk aan de Kerk' vertelt Nel Baltussen- Kuijpers in 1996, als lid van het kerkbestuur, over het parochieleven van vroeger. (link)

Koos was ruim 25 jaar lang lid van het Sint Anthonius Abt Gilde, en in 2001 zelfs Gildekoning, Koos was ook een trouw lid van de biljartclub. Koos en Nel waren beiden lid van de KBO.

De laatst jaren waren ze lid van het koor bij de kapucijnen in Velp waarvan Nel tevens dirigent was.

De Tarpot in 2004.

In 1999 werd er een vergunning afgegeven om van Den Tarpot twee woonhuizen te maken. Dochters Rian en Anne-Marie kwamen zo terug naar hun ouderlijk huis in Escharen. Na een grondige verbouwing betrok Anne-Marie Geenen-Baltussen met haar gezin het voorhuis, Rotscheweg 3. Rian verbouwde het achterhuis, Rotscheweg 3a. Daar waar eens de varkens lagen woont nu familie Van de Ven-Baltussen.

Voor Nel en Koos werd in 1999 tijdens de verbouwing een mantelzorg woning in het achterhuis bij dochter Rian gebouwd. Hun andere twee dochters, Ellen van Kraaij-Baltussen en Harriëtte Baltussen (Heihoek), wonen ook in Escharen. Zoon Marco woont met zijn gezin in Gassel.

In deze verbouwde boerderij hebben Nel en Koos gewoond tot op 24 oktober 2009 Nel overleed. Koos bleef achter en vertrok in 2011 naar het verzorgingshuis Aldenhorst in Mill. In 2018 is hij daar overleden. (bidprentje Nel / bidprentje Koos)

Nu Anne-Marie en Rian met hun gezinnen op Den Tarpot wonen is de boerderij nog steeds familiebezit. Zij zijn immers de nakomelingen van Hent Kuipers en Hermina Cuppen die de boerderij ruim 185 jaar geleden in 1854 gebouwd hebben. 

Luchtfoto gemaakt in 2017 van Den Tarpot, Rotscheweg 3 en 3a.